История движения
Коми войтырлысь водзмöстчöм котыртан уджын медводдза воськовъяс лоис вöчöма колян нэмся 80-öд вояс помын. Творческöй да научнöй интеллигенциялöн водзмöстчöмöн медводз вöлі лöсьöдöма Сыктывкарын «Коми котыр» öтувтчöм. Татшöм нима котырыс вöліс нин колян нэмся 20-öд воясö. «Коми котыр» öтувтчöмлöн медшöр могöн лои коми кыв, традиционнöй культура да вöр-ваöн вöдитчöм видзöм да сöвмöдöм, коми войтырöс кыдзи этносöс видзöм. Колö пасйыны, мый сійö кадö коми кыв эз ёна паськыда велöдны республикаса школаясын, эз вöвны сиктлы отсöг сетан, традиционнöй культура да оланног видзан да сöвмöдан торъя уджтасъяс. Сыктывкар бöрын пöшти пыр жö лоис лöсьöдöма республикаса унджык карын да районын татшöмсяма öтувтчöмъяс. Татшöмсикас котыръяс артмисны и Москваын, Санкт-Петербургын. Став тайö котырыслöн вöліны –öткодь могъяс, та вöсна öдйöкодь лои гöгöрвоана, мый вермöмъяс позяс шедöдны сöмын öтув босьтчöмöн. Помшуöмöн лои Коми войтырлöн Чукöртчöм йылысь мöвп, коді вермис лоны став войтырöс аслыспöлöс петкöдлысьöн. Тайö мöвпыс лои ошкöма партиялöн Коми обкомын да Коми АССР-лöн министръяс Сöветын.
Коми войтырлöн медводдза Чукöртчöм лои нуöдöма Сыктывкарын 1991 вося январ тöлысьын. Чукöртчöм вылö волісны 400-ысь унджык делегат республикаса быд карысь да районысь, Москваысь да Санкт-Петербургысь, да республикалы орчча некымын регионысь. Чукöртчöм уджаліс куим лун. Тайö вöлі öтувъя пленарнöй заседание. Коми наука шöринса туялысьяс дасьтісны Чукöртчöмлöн резолюцияяслысь балаяс (общество да политика, социальнöй юкöн да овмöс, велöдöм, кыв да культура, экология серти). Чукöртчöм вылын лои лöсьöдöма Коми войтырöс сöвмöдан комитет, коді лоис Чукöртчöмлысь шуöмъяссö олöмö пöртысьöн, дженьыд кадöн лои дасьтöма комитетлысь Устав, кодöс лои вынсьöдöма медводдза Чукöртчöмлöн удж помын.
Медводзсö Чукöртчöм нуöдсис кык вонас öтчыд, (сöмын 1991 воö лои нуöдöма коми войтырлысь торъя чрезвычайнöй Чукöртчöм). Öні Чукöртчöмъяс овлöны öтчыд нёль вонас. Та вöсна районъясын да каръясын быд во нуöдсьöны коми войтырлöн конференцияяс. Конференцияяслöн уджö пырöдчöны республикаса, каръясса да районъясса веськöдлысьяс. Бöръя 8 воö конференцияяслöн помшуöмъяс серти примитöны торъя уджтасъяс сы могысь, медым збыльмöдны конференцияяслысь корöмъяс да Чукöртчöмъяслысь резолюцияяс.
Коми войтырöс сöвмöдан комитет вöлі Россия Федерацияса финн-угор войтырлысь Ассоциация лöсьöдöмын, Финн-угор войтырлысь ставмирса конгресс нуöдöмын медшöр водзмöстчысьяс лыдын. Комитет зілис Коми АССР-са Вылыс Сöветын оланпас балаяс дасьтан уджын, ачыс лöсьöдіс уна оланпас бала. Комитетö пырысьяс вöзйисны Коми Республикалöн Оланподувлысь торъя вариант, бöрйысьöмкöд йитчöм оланпасъяс, велöдöм, культура, му, вöр да мукöдторкöд йитчöм оланпас балаясö содтöдъяс да вежсьöмъяс.
Россия Федерацияса оланпас чукöрын вежсьöмъяс вöсна Коми войтырлöн 7-öд Чукöртчöм вылын (2002 во) лои примитöма Уставлысь выль редакция да водзмöстчöмлысь выль ним – «Коми войтыр» дінмукостса öтйöза öтмунöм. Коми войтырлöн Чукöртчöмлöн уджö век пырöдчöны комияс, кодъяс олöны Ненеч, Ханты-Манси, Ямал-Ненеч автономнöй кытшъясын, Перым крайын, Мурманск областьын, Москва да Санкт-Петербург каръясын
2009 вося февраль 8-9-öд лунъясö нуöдöм коми войтырлöн 9-öд Чукöртчöм вылын «Коми войтыр» öтмунöмлöн исполнительнöй комитетöн веськöдлысьöн лои бöрйöма Габов Сергей Иванович. Исполнительнöй комитетö пырöны республикаса быд карысь да районысь, а сідзжö коми-перым кытшысь войтыр. Быд карын да районын уджалö «Коми войтыр» öтмунöмлöн Представительство.
20 во чöжöн коми войтырлысь Чукöртчöмсö лои нуöдöма дасысь. 10-öд Чукöртчöмыс вöлі 2012 вося урасьöм тöлысь 25-26 лунъясö. «Коми войтырлöн» Исполком лоö водзмöстчысьöн, а унаысь и республикаын нуöдан республиканскöй, регионъяскостса, Россияса да войтыркостса мероприятиеяс котыртысьöн. Исполкомлысь удж сьöмöн могмöдöмын подулöн лоö спонсоръяслöн отсöг, а сідзжö торъя мероприятиеяс вылö республикаса бюджетысь сетöм сьöм.
Ӧтмунӧмлӧн история
Коми войтырлысь водзмöстчöм котыртан уджын медводдза воськовъяс лоис вöчöма колян нэмся 80-öд вояс помын. Творческöй да научнöй интеллигенциялöн водзмöстчöмöн медводз вöлі лöсьöдöма Сыктывкарын «Коми котыр» öтувтчöм. Татшöм нима котырыс вöліс нин колян нэмся 20-öд воясö. «Коми котыр» öтувтчöмлöн медшöр могöн лои коми кыв, традиционнöй культура да вöр-ваöн вöдитчöм видзöм да сöвмöдöм, коми войтырöс кыдзи этносöс видзöм. Колö пасйыны, мый сійö кадö коми кыв эз ёна паськыда велöдны республикаса школаясын, эз вöвны сиктлы отсöг сетан, традиционнöй культура да оланног видзан да сöвмöдан торъя уджтасъяс. Сыктывкар бöрын пöшти пыр жö лоис лöсьöдöма республикаса унджык карын да районын татшöмсяма öтувтчöмъяс. Татшöмсикас котыръяс артмисны и Москваын, Санкт-Петербургын. Став тайö котырыслöн вöліны –öткодь могъяс, та вöсна öдйöкодь лои гöгöрвоана, мый вермöмъяс позяс шедöдны сöмын öтув босьтчöмöн. Помшуöмöн лои Коми войтырлöн Чукöртчöм йылысь мöвп, коді вермис лоны став войтырöс аслыспöлöс петкöдлысьöн. Тайö мöвпыс лои ошкöма партиялöн Коми обкомын да Коми АССР-лöн министръяс Сöветын.
Коми войтырлöн медводдза Чукöртчöм лои нуöдöма Сыктывкарын 1991 вося январ тöлысьын. Чукöртчöм вылö волісны 400-ысь унджык делегат республикаса быд карысь да районысь, Москваысь да Санкт-Петербургысь, да республикалы орчча некымын регионысь. Чукöртчöм уджаліс куим лун. Тайö вöлі öтувъя пленарнöй заседание. Коми наука шöринса туялысьяс дасьтісны Чукöртчöмлöн резолюцияяслысь балаяс (общество да политика, социальнöй юкöн да овмöс, велöдöм, кыв да культура, экология серти). Чукöртчöм вылын лои лöсьöдöма Коми войтырöс сöвмöдан комитет, коді лоис Чукöртчöмлысь шуöмъяссö олöмö пöртысьöн, дженьыд кадöн лои дасьтöма комитетлысь Устав, кодöс лои вынсьöдöма медводдза Чукöртчöмлöн удж помын.
Медводзсö Чукöртчöм нуöдсис кык вонас öтчыд, (сöмын 1991 воö лои нуöдöма коми войтырлысь торъя чрезвычайнöй Чукöртчöм). Öні Чукöртчöмъяс овлöны öтчыд нёль вонас. Та вöсна районъясын да каръясын быд во нуöдсьöны коми войтырлöн конференцияяс. Конференцияяслöн уджö пырöдчöны республикаса, каръясса да районъясса веськöдлысьяс. Бöръя 8 воö конференцияяслöн помшуöмъяс серти примитöны торъя уджтасъяс сы могысь, медым збыльмöдны конференцияяслысь корöмъяс да Чукöртчöмъяслысь резолюцияяс.
Коми войтырöс сöвмöдан комитет вöлі Россия Федерацияса финн-угор войтырлысь Ассоциация лöсьöдöмын, Финн-угор войтырлысь ставмирса конгресс нуöдöмын медшöр водзмöстчысьяс лыдын. Комитет зілис Коми АССР-са Вылыс Сöветын оланпас балаяс дасьтан уджын, ачыс лöсьöдіс уна оланпас бала. Комитетö пырысьяс вöзйисны Коми Республикалöн Оланподувлысь торъя вариант, бöрйысьöмкöд йитчöм оланпасъяс, велöдöм, культура, му, вöр да мукöдторкöд йитчöм оланпас балаясö содтöдъяс да вежсьöмъяс.
Россия Федерацияса оланпас чукöрын вежсьöмъяс вöсна Коми войтырлöн 7-öд Чукöртчöм вылын (2002 во) лои примитöма Уставлысь выль редакция да водзмöстчöмлысь выль ним – «Коми войтыр» дінмукостса öтйöза öтмунöм. Коми войтырлöн Чукöртчöмлöн уджö век пырöдчöны комияс, кодъяс олöны Ненеч, Ханты-Манси, Ямал-Ненеч автономнöй кытшъясын, Перым крайын, Мурманск областьын, Москва да Санкт-Петербург каръясын
2009 вося февраль 8-9-öд лунъясö нуöдöм коми войтырлöн 9-öд Чукöртчöм вылын «Коми войтыр» öтмунöмлöн исполнительнöй комитетöн веськöдлысьöн лои бöрйöма Габов Сергей Иванович. Исполнительнöй комитетö пырöны республикаса быд карысь да районысь, а сідзжö коми-перым кытшысь войтыр. Быд карын да районын уджалö «Коми войтыр» öтмунöмлöн Представительство.
20 во чöжöн коми войтырлысь Чукöртчöмсö лои нуöдöма дасысь. 10-öд Чукöртчöмыс вöлі 2012 вося урасьöм тöлысь 25-26 лунъясö. «Коми войтырлöн» Исполком лоö водзмöстчысьöн, а унаысь и республикаын нуöдан республиканскöй, регионъяскостса, Россияса да войтыркостса мероприятиеяс котыртысьöн. Исполкомлысь удж сьöмöн могмöдöмын подулöн лоö спонсоръяслöн отсöг, а сідзжö торъя мероприятиеяс вылö республикаса бюджетысь сетöм сьöм.